Poglavlje 27: pripreme za punu primenu Nagoja protokola i EU zakona o biodiverzitetu
U okviru pregovaračkog poglavlja 27 (Životna sredina i klimatske promene), pružena je podrška Ministarstvu zaštite životne sredine u pripremama za punu primenu Protokola iz Nagoje i zakonodavstva EU o biodiverzitetu.
Srbija je u septembru 2018. godine ratifikovala Protokol iz Nagoje o pristupu genetskim resursima i pravednoj i jednakoj raspodeli koristi koje proističu iz njihovog korišćenja uz Konvenciju o biološkoj raznovrsnosti. U Evropskoj uniji, materija je regulisana Uredbom 511/2014 (o merama usklađivanja za korisnike Protokola iz Nagoje o pristupu genetskim resursima kao i poštenoj i pravičnoj podeli dobiti koja proizlazi iz njihovog korišćenja u Uniji) kao i njenom Implementirajućom uredbom 2015/1866 kojom se utvrđuju detaljna pravila za sprovođenje u pogledu registra zbirki, praćenja usklađenosti korisnika i najboljih praksi.
Kako bi se procenile institucionalne potrebe za ispunjenje obaveza iz Nagoja protokola kao i primenu Uredbe 511/2014, kroz PLAC III projekat izrađena je analiza postojećeg nacionalnog zakonodavstva relevantnog za očuvanje biodiverziteta, a posebno za uspostavljanje koncepta „pristupa i podele koristi“ (concept of access and benefit sharing – ABS). Koncept je uspostavljen globalnom Konvencijom o biodiverzitetu, koju su prihvatile EU i njene zemlje članice, kao i Srbija.
Ekspertkinja projekta Ivana Jelenić predstavila je na radionici održanoj 4. decembra 2020. Uredbu 511/2014 o Nagoja protokolu. Uredba reguliše postupanje i obaveze korisnika genetskih resursa, kao i obaveze država članica i nadležnih tela u vezi sa tim. Ona definiše korišćenje genetskih resursa kao “sprovođenje istraživanja i razvoja na genetskom ili biohemijskom sastavu genetskih resursa, uključujući i primenom biotehnologije”, što uključuje i komercijalni aspekt. Genetske resurse mogu koristiti pravna i fizička lica (naučne ustanove, botanički i zoološki vrtovi, mali i srednji preduzetnici, etc). Države članice su u obavezi da odrede jedno ili više nadležnih tela kojima će korisnici dostavljati izjave o postupanju s dužnom pažnjom u fazi finansiranja javnog istraživanja i fazi konačnog proizvoda. Takođe i da informacije podele na posebnoj platformi kojom se omogućuje razmena informacija o pristupu i podeli koristi i olakšava primena Nagoja protokola.
Date su i preporuke za unapređenje srpskog zakonodavstva – uz odgovarajuće izmene, Zakon o zaštiti prirode predstavlja dobru osnovu za sprovođenje Uredbe EU 511/2014.
Na radionici održanoj onlajn zbog pandemije bolesti Covid-19, učestvovali su predstavnici Ministarstva zaštite životne sredine, Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja, Ministarstva poljprivrede, vodoprivrede i šumarstva, Instituta za zaštitu prirode, obrazovnih institucija i drugih zainteresovanih strana.
